โรคและการเกิดโรค ภาวะเจ็บป่วยที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน

ภาวะอาการเจ็บป่วยหรือสิ่งที่เรียกว่าโรค เกิดขึ้นได้กับมนุษย์ทุกคนไม่ว่าจะเด็กหรือผู้ใหญ่ คนรวยหรือคนจน โดยสาเหตุการเกิดโรคที่ทางการแพทย์จำแนกไว้นั้นมีมากมายหลายปัจจัยทั้งเชื้อไวรัส เชื้อโรค ไปจนถึงความผิดปกติของยีนในร่างกายนั่นเอง

ทำความรู้จักโรค คืออะไร

สิ่งที่เรียกว่าโรคหรืออาการเจ็บป่วยนั้น สามารถแบ่งได้หลายประเภท แยกไปตามการแสดงออกของแต่ละบุคคล สามารถแบ่งได้ ดังนี้

1. โรค (Disease) เป็นสถานะหรือสภาวะที่เกิดขึ้นในร่างกายของสิ่งมีชีวิตซึ่งมีผลกระทบต่อการทำงานของร่างกายและสุขภาพของบุคคล โรคสามารถเกิดขึ้นจากหลายสาเหตุที่รวมกัน เช่น การติดเชื้อจากเชื้อโรค ความผิดปกติในระบบต่าง ๆ ของร่างกาย เปลี่ยนแปลงในการทำงานของเซลล์ การแสดงออกของยีน ปัจจัยสิ่งแวดล้อม และปัจจัยพันธุกรรม เมื่อมีการบกพร่องหรือความผิดปกติใด ๆ เกิดขึ้นในระบบหนึ่งระบบหนึ่ง อาจเป็นการเริ่มต้นของโรค

โรคสามารถมีลักษณะและอาการที่แตกต่างกันไป และสามารถจัดประเภทตามลักษณะการเกิด อาการที่แสดง สาเหตุ และปัจจัยอื่น ๆ ได้ตามความเหมาะสม เช่น โรคไข้หวัดที่เกิดจากการได้รับเชื้อไวรัส โรคเบาหวานที่เกิดจากความผิดปกติในการควบคุมน้ำตาลในเลือด หรือโรคซึมเศร้าที่มีรากฐานจากปัจจัยจิตใจและสภาวะจิตใจ

2. อาการ (Symptom) คือ สัญญาณหรือแสดงออกทางร่างกาย ทางจิตใจ หรือการเปลี่ยนแปลงในสุขภาพของบุคคลที่เกิดขึ้นเนื่องจากการติดเชื้อ สภาวะสุขภาพที่ผิดปกติ หรือปัจจัยอื่น ๆ ที่มีผลต่อร่างกายหรือจิตใจของบุคคล

อาการมักเป็นเครื่องมือสำคัญในการวินิจฉัยโรคและปัญหาสุขภาพ เนื่องจากมันช่วยให้แพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์สามารถระบุปัญหาของผู้ป่วยได้อย่างถูกต้อง เมื่อคนมีอาการบางอย่าง เช่น ปวดท้อง ไข้ อ่อนเพลีย หรือระคายเคือง เขาหรือเธออาจต้องการพบแพทย์เพื่อให้การวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม อาการอาจเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับระยะเวลา ความรุนแรง และลักษณะทางร่างกาย เช่น ลมหายใจเร็วขึ้น ปวดที่บริเวณท้อง หรือสีผิวเปลี่ยนแปลง เป็นต้น

3. ภาวะ (Condition) คือสถานะหรือสภาวะทางร่างกายหรือจิตใจของบุคคลที่สามารถบ่งบอกถึงสุขภาพและสภาพของบุคคลนั้น ๆ ในขณะที่อาการ (Symptom) เป็นสัญญาณหรือแสดงออกทางร่างกายหรือจิตใจที่บุคคลรู้สึกหรือรายงานได้ ภาวะมักเป็นคำอธิบายทั่วไปของสภาพบางอย่างที่เกิดขึ้นในระยะเวลาหนึ่ง ๆ หรือสถานการณ์ที่แน่นอน ส่วนอาการมักเป็นรายละเอียดเกี่ยวกับสิ่งที่บุคคลรู้สึกหรือที่เขาเห็น เมื่อมีการตรวจสอบเบื้องต้น ภาวะและอาการมักใช้ร่วมกันในกระบวนการวินิจฉัยและรักษาโรค เพื่อเข้าใจและระบุปัญหาสุขภาพของบุคคลในแต่ละครั้ง

ปัจจัยการเกิดโรคสามารถแบ่งได้เป็นกี่ประเภท

ปัจจัยและสาเหตุการเกิดโรค โรคสามารถแบ่งออกเป็นหลายประเภทตามหลักการต่าง ๆ ได้ ดังนี้

1. โรคติดต่อหรือโรคติดเชื้อ (Communicable or Infectious Diseases) เป็นโรคที่สามารถแพร่กระจายไปยังบุคคลอื่นผ่านการติดเชื้อจากเชื้อโรคต่าง ๆ เช่น ไวรัส, แบคทีเรีย, และจุลินทรีย์ โดยส่วนใหญ่เชื้อโรคจะแพร่กระจายผ่านการสัมผัสกับคนที่ติดเชื้อ, การรับประทานอาหารหรือน้ำที่เป็นตัวนำเชื้อ, การหายใจลมหายใจร่วมกัน, หรือการสัมผัสวัตถุที่มีเชื้อโรคเป็นสื่อลักษณะการติดเชื้อจะขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อโรคและวิธีการแพร่กระจายของเชื้อ เช่น

• • โรคหวัดหนู (Influenza): โรคทางเดินหายใจที่เกิดจากไวรัสที่สามารถการแพร่กระจายผ่านการไอ, จาม, หรือการสัมผัสพื้นผิวที่มีไวรัส
• • โรคไวรัสโคโรนา (COVID-19): โรคระบาดที่เกิดจากไวรัสโคโรนาที่การแพร่กระจายผ่านละอองทารกหายใจที่มีไวรัส, การสัมผัสผิวหนังที่มีไวรัส, หรือการสัมผัสกับพื้นผิวที่ปนเปื้อนไวรัส
• • โรคเอชไอวี/เอดส์ (HIV/AIDS): โรคที่เกิดจากไวรัสเอชไอวีที่การแพร่กระจายผ่านการมีเพศสัมพันธ์, การใช้สารเสพติด, การแลกเปลี่ยนน้ำมูกหรือเลือดที่ปนเปื้อนไวรัส, หรือการส่งต่อจากแม่ที่ติดเชื้อไปยังลูกในระหว่างการตั้งครรภ์หรือการถ่ายเชื้อผ่านน้ำนม
• • โรคไวรัสตับอักเสบ (Hepatitis): โรคที่มีหลายสายพันธุ์ของไวรัสที่ตับและสามารถการแพร่กระจายผ่านการใช้สารเสพติดทางหลอด, การมีเพศสัมพันธ์, หรือการสัมผัสเลือดที่ปนเปื้อนไวรัส
• • โรควัณโรค (Tuberculosis): โรคที่เกิดจากแบคทีเรียที่การแพร่กระจายผ่านการหายใจของคนที่ติดเชื้อ, หรือการถ่ายเชื้อผ่านละอองตอนหายใจ
• • โรคไข้หวัดใหญ่ (Measles): โรคที่เกิดจากไวรัสที่การแพร่กระจายผ่านการไอหรือจาม, และมีอาการผื่นแดงบนผิวหนัง

ซึ่งการป้องกันและควบคุมโรคติดต่อนั้นสามารถทำได้ ด้วยการฉีดวัคซีน การได้รับรักษาทันเวลา และการล้างมือบ่อย ควบคู่ไปกับมาตรการควบคุมการแพร่กระจายโรคที่ทำงานร่วมกันระหว่างทีมทางการแพทย์และสาธารณสุข

2. โรคไม่ติดต่อหรือโรคไร้เชื้อ (Non-Communicable Diseases หรือ NCDs) คือ โรคที่ไม่สามารถถ่ายโอนหรือแพร่กระจายจากบุคคลหนึ่งไปยังอีกบุคคลด้วยการสัมผัสหรือการแพร่กระจายผ่านทางอากาศเหมือนกับโรคติดต่อ โรค NCDs เกิดขึ้นจากปัจจัยหลายประการ เช่น พฤติกรรมการดำเนินชีวิต, พันธุกรรม, การเผชิญกับสิ่งแวดล้อม, และสภาพสุขภาพทั่วไปของบุคคล ได้แก่

• • โรคหัวใจและหลอดเลือด
• • โรคเบาหวาน
• • โรคมะเร็ง
• • โรคเบาหวาน
• • โรคระบบทางเดินหายใจ
• • โรคเมตาโบลิซึม
• • โรคอัลไซเมอร์ โรคที่เกี่ยวข้องกับสมองและความสามารถในการคิด

โรค NCDs เป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิตและการป่วยในหลายประเทศทั่วโลกและมักเกิดขึ้นในวัยทำงาน การป้องกันและควบคุมโรค NCDs มักเน้นการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการดำเนินชีวิตที่ดีต่อสุขภาพ เช่น การออกกำลังกายสม่ำเสมอ, การบริโภคอาหารที่เป็นประโยชน์, การลดการบริโภคสารที่เสี่ยงต่อสุขภาพ เช่น แอลกอฮอล์และบุหรี่, และการควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม

แม้โรคจะมีสาเหตุเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย แต่ก็สามารถป้องกันได้ด้วยการป้องกันได้ด้วยวิธีที่หลากหลาย อย่างเช่น การล้างมือ, การฉีดวัคซีน, การควบคุมการระบาด, การดูแลสุขภาพร่างกายและจิตใจ, การตรวจสุขภาพประจำปี, และการปฏิบัติตามคำแนะนำแพทย์เมื่อเราเจ็บป่วยหรือมีโรคเรื้อรัง การดูแลสุขภาพเป็นวินัยที่สามารถทำได้เพื่อทำให้ร่างกายแข็งแรงสามารถต่อสู้กับโรคที่อาจจะเกิดขึ้นได้นั่นเอง